The Menaechmi Twins (Adapted for high school Latin students)

Personae dramatis Peniculus parasitus, a hanger-on Menaechmus I, a young man living in Epidamnus Erotium meretrix, Menaechmus' mistress Cylindrus, a cook Menaechmus 2, twin brother of Menaechmus I, from Syracuse Messenio, slave of Menachmus 2 Ancilla, maid of Erotium Matrona, Menaechmus 1's wife Senex, Matrona's fater Medicus, a doctor The play is set in Epidamnus, modern day Durazzo, Albania.  There should be two houses on stage.  The stage right (right from the point of view of an actor facing the audience.) house belongs to Menaechmus and the stage left house is Erotium's. Prologue Prologue:  Apporto vobis Plautum --lingua, non manu. Nunc argumentum vobis dabo: Mercator quidam fuit, Syracusis senex. Ei sunt nati filii gemini duo. Pater cum uno puero, nomine Menaechmo, Ad Tarentum in nave navigaverunt. Is puer aberravit a patre. Ibi mercator quidam Epidamniensis fuit Qui puerum tollit avexitque ad Epidamnum. Eius nomen altero puero datum est. Nunc ille geminus qui Syracusis habitabit Hodie in Epidamnum venit cum servo suo. Haec urbs Epidamnus est. Act I, scene 1: Menaechmus 1 enters form SR house and Peniculus who, at first, is unseen by Menaechmus I, enters form the Forum, SL.  Menaechmus wears his wife's dress under his tunic. Men.  Uxor mea me rogitas quo ego eam, Quam rem agam, quid negoti gerama, Quid petam, quid feram. Ob eam industriam hodie ducam Meretricem ad cenam. Rapui pallam uxoris Eam ad amicam fero. Pen.  Salve, Menaechme. (Peniculus shakes Menaechmus' hand vigorously.) Men.  Quid agis? Pen.  Teneo dextra tua. Men.  Spectasne facinus? Pen.  Cur istam pallam portas? Men.  Hanc pallam ab uxore mea rapui. Nunc ad amicam meretricem Erotium defertur. Men.  Ecco eapse exit. Act I, scene 2: Peniculus, Menachmus.  Erotium enters from SL house. Er:  Anime mi Menaechme, salve. Pen.  Quid ego? Er:  Extra numerum es mihi. Men.  Ut ego uxorem mea voluptas, ubi te aspicio, odi male. Pen.  Interim portas pallam uxoris Er.  Quid hoc est? Men.  Pallam uxoris tibi donum. Er.  Superas facile alteros amatores meos. Men.  Iube tribus nobis apud te prandium parari. Pen.  Nobis para piras, prunas, pernas, pisces, panes porcas. Men. Nos imus ad forum. Menaechmus I and Peniculus exit SL. Act I, scene 3:  Erotium.  Cylindrus enters from SL house. Er.  Eccos tris nummos habes. Cy: Habeo Er:  Abi atque obsona. Cy: Quanti convivas erunt? Er:  Ego et Menaechmus et parasitus eius. Cy:  Iam sunt decem.  Nam parasitus edit ut octo. Er:  Abi.  Elocuta sum. Erotium exits into SL house and Cylindrus exits SL to Forum. Act II, scene 1:  Menaechmus II and Messenio enter from the harbor, SR. Men2: Summa voluptas nautis est spectare terram. Mes:  Maior est contingere terram.  Sed quaeso, quam ob rem nunc Epidamnum venimus? Men2: Quaero fratem geminum meum. Mes: Credo si quaereres acum, eam invenisses iam diu.  Non vivit.  Mortuom inter vivos circumspectavimus. Men2:  Quaero pro certo scire eum esse mortuom.  Cave tibi. Mes:  Em, illo enim verbo esse me servum scio.  Caveas cives Epidamniensis.  Nomen urbi datum est Epidamno quia nemo venit huc sine damno. Men2:  Ego cavebo.  Da mihi marsupium. Mes:  Quid? Men2: Metuo ne mihi des damnum in Epidamno. Messenio gives Menaechmus 2 the money pouch. Act II, scene 2: Menaechmus II, Messenio. Cylindrus enters from the Forum, SL.  Cy:  Bene obsonavi.  Sed eccum Menaechmum video.  Menaechme, slave. Men2: Di te ambunt, quisquis es. Cy: Non tu me scis, Menaechme? Men2: Non hercle vero. Cy: Cylindrus ego sum.  Amicam habes eram meam hanc Erotium. Men2:  Non ego habeo. Cy:  (Aside.) Solet iocari mecum illo modo ubi uxor non adest. Cylindrus exits into Erotium's house, SL) Mes: Homo non sanus est. Men2: Sed quo modo ille novit nomen meum? Act II, scene 3: Menaechmus2 and Messenio.  Erotium enters from her house, SL. Er: Prandium paratumst, animule mi. Men2: Quocum haec mulier loquitur? Er: Equidem tecum. Men2: Haec nulier aut insana aut ebriast, Messenio. Mes: Ubi tu hanc hominem novisti? Er: Hic in Epidamno. Mes: In Epidamno, qui hic in hanc urbem, nisi hodie, numquam tetulisti? Er:  Heia, hilaris es.  Menaechmi, veni intro. Mes:  Olfacit marsuppium. Men2:  Accipe hoc. Menaechmus2 give Messenio the money pouch. Er: Eamus intro, ut prandeamus. Men2: Cur dicis mihi, mulier, alieno tibi? Er: Tu alienus?  Menaechmus, Moscho patre qui est natus in Syracusis. Mes: Pro Juppiter, ista mulier te novit. Er: Eamus intro. Erotium exits intio her house. Men2: Iam sequar te. Mes: Non tu istas meretrices novisti, ere. Men2: Tace et duc nostros in tabernam. Messenio exits to harbor, SR.  Menaechmus2 exits into Erotium's house. Act III, scene 1: Peniculus enters from the Forum, SL. Pen:  Hodie in contionem amisi Menaechmum.  Ibo apud Erotium pro spe reliquiarum.  Menaechmus2 enters from Erotium's house with a wreath on his head. Men2:  Pro di immortales dedistis mihi diem bonum.  Prandi, potavique. Pen:  Homo levior quam pluma, pessime et nequissime!  Cur habuisti prandium med absente? Men2:  Adulescens, quid tibi mecum negoti est? Pen: Etiam derides quasi nomen non noveris? Men2: Neque vidi neque novi, quisquis es. Pen: Non me novisti? Men2: Non novi. Pen: Tuae uxori rem omnem, de palla, de Erotio iam eloquar. Peniculus exits into Menaechmus1's house. Men2: (To audience.) Quid hoc est negoti? Act III, scene 2: Menaechmus2.  Ancilla enters from Erotium's house. An:  Erotium vult ut pallam ed phrygionem et spinter ad aurificem deferas ut addas aurem.  Scisne quid sit spinter? Men2:  Nescio. An: Hoc est uxori tuae spinter quod rapuisti tu. Men2: Numquam hercle facio. An:  Redde spinter si non meministi. Men2: Mane.  Memini. An:  Amabo.  Menaechme, da mihi inaures aureos. Men2:  Fiat.  Da mihi aurum. An:  Non habeo. Men2:  Ubi habebis, tum dato. Ancilla exits into Erotium's house.  Meneaechmus exits SR. Act IV, scene 1:  Matrona and Peniculus enter from Menaechmus's house.  Menaechmus1 enters from Forum, SL, but does not see others at first. Ma:  (Aside to Peniculus.)  Meus vir rapuit res meas atque eas amicae dedit. Men1: Amica expectat me. Iratast nunc mihi.  Placabit palla quam ei dedi hodie, quam rapui de uxori. Ma:  (To Menaechmus1) Putas te posse facere facinus clanculum? Men1: Quid et, uxor? Ma: Mene rogas? Men1: Tu misera es.  Es irata servis. Ma:  Nugas agis. Men1: Num mihi es irata saltem? Ma:  Nunc tu non nugas agis. Men1:  Quid hoc est uxor?  Quid id est?  Quid taces?  Quin dicis quid sit? Ma:  Palla mihi est domo subrepta. Men1:  Palla mihi est subrepta. Pen:  Ex ea subreptast, non tibi. Men1:  (To Peniculus.)  Tace. (To Matrona.)  Quis eam rapuit? Ma:  Ille scit quid illam abstulit. Men1:  Quis is homost? Ma:  Tu, inquam. Men1:  Egone? Ma:  Tu. Men1:  Quis dixit? Ma:  Ego. Pen:  Et ego. Ma:  Nisi feres pallam mihi, domum numquam introibis.  Eo domum. Matrona and Peniculus exit into Menaechmus's house. Men1:  Uxor mihi excludit foras. Nunc ibo, orabo ut mihi pallam reddat Erotium. Evocate Erotium. Act IV, scene 2:  Menaechmus1.   Erotium enters from her house. Er:  Quis me quaerit?  Menaechme, sequere intro. Men1:  Mane.  Pallam illalm, amabo te, quam tibi dedi, mihi eam redde.  Uxor scivit rem omnem. Er: Tibi dedi illam, ad phrgionem ut ferres cum spintere illo. Men1:  Mihi tu numquam dedisti pallam et spinter. Er:  Video quam rem agis.  Me defraudas. Men1: Non ea oravi.  Tibi habe.  Gere vel tua  uxor vel etiam tu.  Nis feres nummos mihi domum numquam introibis. Erotium exits into her house. Men1:  Heus tu!  Tibi dico: mane.  Nunc ego sum exclusus ex domo atque apud amicam meam.  Ibo et quaeram amicis quid faciam. Menaechmus exits to Forum. Act V, Scene 1:  Menaechmus2 enters from Harbor.  Matrona enters from her house. Ma:  Eccum video virum meum.  Salva sum;   pallam refert.  Flagitius est tibi ambulare cum ista palla. Men2: Quid est?  Quae te res agitat, mulier? Ma:  Me rogas!  Mihi negabas te pallam rapere. Men2: Eu hercle.  Es mala mulier.  Tune tibi hance raptam dicere audes. Ma:  Ecastor!  Iam patrem narrabo tua flagitia Men2:  Sanane est?   Quae mea flagitia? Ma:  Pallam atque aurum meum rapuisti et dedisti amicae. Men2:  Illa mihi nunc pallam dedit ut ad phrygionem feram. Ma:  Me derides at non potes patrem meum deridere.  Videsne eum? Act V, scene 2:  Matrona and Menaechmus2.  Senex enters from Forum. Sen:  Ut aetas mala est merx! Ma:  Salve, mi pater. Sen:  Salve.  Quid tu tristis es? Ma:  Meus vir amat meretricem illam. Sen:  Sapit bene. Ma:  Atque ibi potat. Sen:  Non potabit minus tecum. Ma:  Me despoliat; rapuit mea ornamenta et aurum ex domo et meretrici dedit. Sen:  Male facit si ista facit.  Menaechme, quid rapuisti ornamenta et aurum ex hanc domo? Men2:  Si ego penetravi hanc domum, opto ut faciam miserorum misserrimus. Sen:  Tune negas te habitare in illa domo? Men2:  Nego hercle vero. Ma:  Oculos eius virit.  Color viridis est. Men2: (Aside.) Quia me insanum esse diciunt, insanus ero. (Aloud, pretending to be insane.) Euhoe, Bromie, me in silvm vocas?  Apollo me imperat ut ego oculos exuram. Sen:  Filia, heus. Ma:  Quid est? Sen:  Quid agimus?  Fuge. Ma: Fugio. Matrona exits into her house. Men2: Mihi imperas ut ego huius membra comminuam illo scipione quam ipse habet.   Sed Apollo meo capillo de curru deripit. Sen:  Eu, morbum hercle acrem tibi di dederunt.  Iam ibo et quaeso medico quid facere possit. Senex exits to Forum. Men2:  Ibo ad navem ubi possim sanus. Menaechmus2 exits to Harbor. Act V, scene 3:  Medicus, Senex enter from Forum.  Menaechmus enters from Forum. Med:  Quid esse illi morbi dixeras? Sen:  Te duco hic ut id dicas mihi.  Eccum hominem. Med:  Salve, Menaechme. Men1:  Quid vis? Med:  Dic mihi hoc:  album aut atrum vinum potas? Men: Quin tu med interrogas si essem aves squamosas aut pisces pennators. Sen:  Papae, audine tu ut deliramenta loquitur? Men1:  Juppiter dique omnes te perdiunt. Med:  Cave tibi.  Adduc homines qui illum ad me deferant.  Ibo domum ut parem helleborum. Sen:  Vale. Senex and Medicus exit to Forum. Men1:  Quid ego faciam?  Nemo me intromittit.  Hic ibo Act V, scene 4:  Menaechmus1.  Senex enters frin Forum, then Mesenio enters from Harbor. Sen:  (To Slaves.)  Ducite illum hominem in medicinam. Senex exists to Forum and slaves enter and drag Menaechmus1 away. Men1:  Quid illi homines ad me currunt?  Quid vulunt?  Epidamnienses cives, subvenite! Mes:  Pro di immortales, erus meus oppugnatus est. Messenio and Menaechmus fight off the slaves. Men1: Adulescens, quisquis es, faciant bene di tibi semper. Mess: Ergo, ere, manu emittas me. Men1:  Ego erus tuus non sum. Mes:  Igitur si non sum servus, sum liber. Men1:  Mea causa esto liber. Mes:  Nunc ibo in tabernam atque referam marsuppium cum argentis. Act V, scene 5: Menaechmus1, Messenio.  Menaechmus2 enters. Mes:  Pro immortales di quid ego vides?  Uter est erus meus?  Menaechme. Men1 & Men2:  Quid vis? Mes:  Uter vostrum advectus nave mecum est? Men2:  Ego. Mes:  (To Menaechmus1.)  Quis es? Men1:  Ego sum Menaechmus.  Moschus erat pater.  Natus sum in Syracusis. Mes:  Ille homo frater est geminus tuus. Men1: Nomen fratri gemino erat Sosicles. Men2: Nomen mihi erat Sosicles.  Tuum nomen Menaechmus datus mihi est postquam tu eras perditus. Mes:  Hoc erat quod haec te meretrix vocabat nomine; et invitat te ad prandium. Men1:  Iussi meretricem parare prandium et ei dedit pallam uxoris. Men2: Pallam habeo, frater, et aurum. Men1:  Gaudeo. Mes:  Nunc manu mittas me. Men1:  Fac causa mea. Men2:  Liber esto. Men1:  Gaudeo. Mes:  Nunc, spectatores, valete et nobis clare plaudite. Vocabulary Apportare= bring Quidam=certain Geminus=twin Aberrare=wander away Fero, tuli, latus (3)=take Aveho, avexi, avectus (3)=carry away Eius=his Uxor, uxoris=wife Rogitare(1)=keep asking Quid negoti=what business Meretrix, meretricis=harlot Subripio, -ripui, -reptus(3)=steal Salve=hello Dextra=right hand Facinus, facinoris (n.)=crime Palla, ae=robe, dress Ecce=look Eapse=she herself. Anime(vocative)=term of endearment Voluptas=pleasure Odi=I hate Iubeo, iussi, issum(2)=order Prandium=lunch Ire= to go  (eo, is, it, imus, it, is, eiunt) Obsonare(1)= shop Conviva, ae=guest Eloquor, eloqui(3, deponent)=speak out Continguere(3)=touch Quaeso(3)=ask Quereres (imperfect subjunctive)=you sought Invenisses (perfect subjunctive)= you had found Acus, us (f.)=needle Mortuom (accusative)=dead(man) Cave=be careful Urbi, Epidamno are dative of possession Huc=here Damnum, I (n.)=harm Marsupium, I (n.)=pouch Metuo=fear Ne=lest, thatnot Quisquis=whoever Hercle (interjection)=by Hercules Soleo (3)=is accustomed Iocor, iocari (1, deponent)=joke Quo modo=how Nosco, novi=know, knew Paratumst est is often contracted Loquor, loqui (3, deponent)=speak Equidem=indeed Ebrius, a, um=drunk Fero, ferre, tetuli, latus=carry, betake oneself Eamus is hortatory subjunctive; prandeamus is subjunctive in result clause. Moscho patre is ablative of source with natus. Iste, ista, istud= that (scornful) Erus, I=master Taberna, ae=shop, inn Contio, onis=an assembly to hear a speech; voting was in the comitia Reliquiae, arum (f.)=left overs Poto (1)=drink Levior (comparative) = lighter -issime is vocative superlative ending. Med absente (ablative absolute) = when I'm absent Nequeneque=neither  nor Quid negoti (genitive) est= what business is it Velle=to wish ( volo, vis, vult, volumus, vultis, vulunt Spinter=bracelet Aurifex, aurificis, (m.)=goldsmith Memini (perfect only)=remember Amabo=please Inaures, ium (f.)=earings Aureus, a, um=golden Aurum, I (n.) = gold Dato (future imperative)= give Iratast=irata est=she is angry Puto (1)=think Clanculum=secretly Nugas=nonsense Responso (1)=answer back Saltem (adverb)=at least Adfero, adferre, attuli, adlatus= carry away Inquam= I say Feres is perfect subjunctive of fero. Introeo=go inside (ibo is future) Excludo, (3) exclusus=shut out Foras (adverb)=outside Sequor (3, deponent)=follow Phrygio, onis (m.)=embroiderer Nolo=not wish Ea=those things, i.e. palla, spinter Gero (3) = wear Heus (interjection)=hey! Refero (3) = bring back Flagitium, I (n.)=shame, crime Eu (interjection) Ecastor=by Castor Derideo (2)=mock, laugh at Aetas, aetatis, f= age Merx, mercis (f.) = merchandise Adversum=face to face Sapio (3)=has taste, is wise Despolio(1)=plunder Opto (1)=desire Miserrimus=mose wretched Vero (adverb)=truly Virere(3) grow green Bromius= Bacchus Exuro(3)=burn out Membrum, i(n.)=limb Comminuo (3)=crush Scipio, -ioinis=staff, walking stick Deripio (3) = tear away Essem= I would eat Avis, is, (f.)= bird Squamosus, a, um= scaley Piscis, is (m.)=fish Pennatus, a, um=feathered Papae=hooray Helleborus, i= herb, ancient cure of insanity Intromitto(3)=let in Subvenio(4)=help Faciant is optative subjunctive Emitto manu (3)=free, manumit Mea causa=as far as I'm concerned Esto (future imperative)=be  Uter=which Gaudeo(2)=be glad Plaudere(3)=clap